Oan de slach mei Meartalich Underwiis
De wrâld dêr’t wy yn libje is meartalich. Ek yn de provinsje Fryslân prate wy net allinnich Frysk en Hollânsk, mar ek in protte oare talen. Dy meartalige wrâld freget om in spesifike stipe fan learlingen by it fierder ûntwikkeljen fan harren taalfeardigens. Fanút it projekt Ynspirearjend Meartalich Underwiis (YMU) wurkje wy mei skoallen gear oan it ûntwikkeljen en ymplemintearjen fan ynspirearjende wurkwizen en materialen. Wy nimme it Frysk yn dizze meartalige kontekst as útgongspunt.
Meartalich ûnderwiis yn de klasse
Binnen it projekt Ynspirearjend Meartalich Underwiis biede wy trije dielprojekten. By alle trije dielprojekten wolle we sawol de wille yn it learen as wol de taalfeardigens fan de learlingen fergrutsje.
Fragen dy’t by de ûnderskate dielprojekten oan de oarder komme binne: Hoe litsto learlingen boartsjenderwize in taal leare? Op hokker wize kinsto binnen de biologyles ek oan taal wurkje? Hoe prikelesto learlingen om teksten yn meardere talen te skriuwen? Hoe daachsto Hollânsktalige learlingen út om Frysk te praten?
Projekten
Meartalige Taalrûnte
De learlingen fan groep 4 sitte yn in rûnte. De learkrêft freget harren: “Wat hasto wolris út de brievebus helle?”
Jarno antwurdet: “De krante.” Karin seit: “Een brief.” En Piter fertelt: “In kaartsje.” Alle learlingen neame wat op. Dêrnei freget de learkrêft troch: “Fan wa wie dat kaartsje? Foar wa? En wêrom hiest dat krigen?”
Twa by twa prate de learlingen yn it Frysk fierder oer in bysûndere brief of in moai kaartsje dat se krigen hawwe. Dêrnei skriuwe se der in koart ferhaaltsje oer. Se bepale sels oft se it yn it Hollânsk of it Frysk skriuwe.
CLIL: Talen en de fakken
‘Everybody jump through the hoop!’ In gymles yn it Ingelsk. ‘Wa kin my útlizze wat in terp is?’. In skiednisles oer terpen yn it Frysk. By CLIL-ûnderwiis (Content and Language Integrated Learning) fergrutsje bern harren fakkennis, mar ek har taalfeardigens. Faak sûnder dat se har dêr bewust fan binne. De suksesfaktor? In protte ynteraksje en stipe op it mêd fan taal troch in rikere learomjouwing en oantreklik (audio)fisueel materiaal.
Praat mar Toaniel
Dora: “Wa binne jim?”
Blikjeman: “Ik bin de Blikjeman en alles is by my fan blik.”
Leffe Liuw: “En ik bin in leffe liuw. Ik bin oeral bang foar.”
Dora: “Ek foar Toto? Dizze leave lytse skattige mûs?”
Leffe Liuw: “Hellup!!!! In mûs!!!”
De klasse skatteret it út en dat is krekt de bedoeling.
Taal yn Byld
“Weten jullie wel dat in onze klas, in onze wijk een heleboel taalschatten verborgen liggen?” De learlingen fan groep 7 sjogge de juf ferwûndere oan. “Jazeker,” ferfolget sy, “wie praat er in onze klas een andere taal dan de taal, die we op school praten?”
Dit is it begjin fan it projekt Taal yn Byld, in boeiende ûntdekkingstocht foar sawol learkrêften, learlingen as âlden. In projekt dêr’t de opbringsten altyd ferrassender en grutter fan wêze sille as ferwachte…
Filosofyske dialooch
Bern binne fan natuere nijsgjirrich nei de wrâld, nei harsels en de oar. Yn de filosofyske dialooch gean de learlingen mei-inoar op ûntdekkingstocht, op in tinkreis. Reizgje nei de miening fan de oar oer deistige dingen, nei ûnderwerpen dêr’t gjin pasklear antwurd op is. Kinst lange en koarte reizen meitsje, kinst se planne mar ek spontaan barre litte, kinst kommunisearje yn it Frysk, Biltsk, Hollânsk of in oare taal. Doarsto de reis mei dyn klasse oan?
FOAR WA?
Foar alle skoallen (PU & FU) yn de provinsje Fryslân is meidwaan oan it projekt fergees. It projekt wurdt subsidiearre troch de provinsje Fryslân. Meidwaan oan Ynspirearjend Meartalich Underwiis betsjut datst as skoalle in ympuls joust oan dyn taalûnderwiis en sadwaande ek meiwurkest oan it taalprofyl fan dyn skoalle (sjoch it rapport It is mei sizzen net te dwaan).
MEAR YNFORMAASJE
Wolle jo mear ynformaasje? As wolle jo meidwaan?
Freegje dan in gesprek oan mei ien fan de kontaktpersoanen.
