secretarisvogel

Inspirerend Meertalig Onderwijs

Op deze website vind je inspiratie; inspiratie voor goed talenbewust onderwijs met een speciale focus op het Frysk. De website is een onderdeel van Taalplan Frysk 2030 en een initiatief van het lectoraat Meertaligheid & Geletterdheid van NHL Stenden Hogeschool en Cedin, waarin we een aantal activiteiten bij elkaar brengen die zijn ontwikkeld in het kader van het project Inspirerend Meertalig Onderwijs.

De website is in eerste instantie bedoeld voor de onderwijspraktijk, dus voor leerkrachten en taalcoördinatoren die op zoek zijn naar inspirerende activiteiten rondom meertaligheid, en specifiek het Frysk. Maar ook schoolbegeleiders, zoals bijvoorbeeld de skoalstipers, kunnen de activiteiten gebruiken bij hun ondersteuning van scholen. Scholen kunnen putten uit de activiteiten en ze naar hun hand zetten, zodat ze passen binnen de eigen schoolcontext. Daarmee biedt deze website verschillende routes aan scholen die in plaats van, of in samenhang met een methode streven naar een rijke en inspirerende leeromgeving, om te komen tot goed talenbewust onderwijs met het accent op het leren en gebruiken van het Frysk.

Voor het Frysk geldt ook dat alle scholen in Fryslân (met uitzondering van Weststellingwerf en de Waddeneilanden) de taak hebben om een aanbod te realiseren waarbinnen leerlingen het Frysk kunnen leren en mogen gebruiken (bij bijv. andere vakken). Dit is de kern van Taalplan Frysk 2030 en de activiteiten zijn om die reden ook nadrukkelijk voor dat doel ontwikkeld.

Visie - Inspirerend en samenhangend taalonderwijs

Steeds meer scholen realiseren zich dat het taalonderwijs op zijn minst gedeeltelijk een integraal onderdeel zou moeten vormen van ‘de andere vakken’. De taal is een middel om te communiceren (bijv. tijdens het samenwerken), om van te genieten (bijv. bij het klassikaal voorlezen), om de creativiteit van leerlingen te bevorderen (bijv. bij het schrijven van gedichten) en natuurlijk om (samen) kennis te construeren (bijv. bij wereldoriëntatie). IMO is een samenhangend pakket van activiteiten waarbij op inspirerende wijze alle taaldomeinen worden verbonden aan ‘andere’ doelen van het onderwijs.

De activiteiten in IMO zijn erop gericht om scholen de mogelijkheid te bieden om inspirerende materialen en werkwijzen in te zetten om de doelen van het (meertalige, Fryske) onderwijs te bereiken.

De activiteiten zijn ontwikkeld op basis van een visie op onderwijs waarin uitgegaan wordt van een

  1. meertalig perspectief als context;
  2. dialogisch perspectief op leren en taalontwikkeling;
  3. cultureel perspectief op geletterdheidsontwikkeling.


Deze perspectieven vormen de sleutelprincipes van IMO, die we hieronder verder toelichten.

Sleutelprincipes van IMO

Meertalig perspectief als context: “Leerlingen benutten de thuistaal als een bron van leren”

Leerlingen groeien op in een meertalige context. In Fryslân bestaat die meertalige context uit het Frysk en het Nederlands, maar ook uit andere regionale varianten (denk aan het Bildts en Stellingwerfs) en andere thuistalen van leerlingen (van Arabisch tot Frans en van Engels tot Tigrinya). Al die talen die de leerlingen meebrengen vormen een bron van leren en zijn richtinggevend in de manier waarop we het taalonderwijs vormgeven. Dat betekent uiteraard niet dat een leraar al die talen moet spreken, maar wel dat er ruimte moet zijn voor leerlingen om die talen te gebruiken in de klas en te benutten ten behoeve van het leren.

Dialogisch perspectief op leren en taalontwikkeling: “Samen praten, samen denken, samen leren.”

Leren vindt altijd plaats in interactie tussen leraar en leerling (klassikale interactie), of tussen leerlingen onderling (samenwerkend leren). Het is daarom van belang om ruimte te geven aan interactie in de klas. Maar niet alle interactie is even profijtelijk voor leren. We weten dat de kwaliteit van interactie ertoe doet en dat met name dialogische interactie bijdraagt aan het leren over allerlei onderwerpen, taalvaardigheidsontwikkeling en het experimenteren met taal als uiting van een creatief proces. Dialogische interactie vindt plaats in activiteiten die die leerlingen stimuleren tot samen denken en redeneren over een onderwerp. Tijdens het samen praten, samen denken en samen leren ontstaat het inzicht en de waardering voor jezelf, de ander en de wereld.

Cultureel perspectief op geletterdheidsontwikkeling: “Lezen en schrijven leer je door teksten te gebruiken en te produceren in betekenisvolle contexten.”

Met geletterdheid bedoelen we de manieren waarop mensen omgaan met geschreven teksten. Dat gaat dus niet alleen over hoe mensen teksten gebruiken, lezen en schrijven, maar ook over hoe ze over teksten praten en welke rol teksten spelen in het dagelijks leven (Berenst & Pulles, 2016), dus lezen en schrijven, maar ook het praten over teksten hoort erbij. Lezen en schrijven zijn dan dus geen losstaande vaardigheden, maar zijn altijd verbonden met een sociaal-culturele context. Ook de school is zo’n sociaal-culturele context, waarin leerlingen teksten lezen, schrijven en gebruiken om te leren, maar ook als uiting van een creatief proces.

Het cultureel perspectief op geletterdheidsontwikkeling gaat er vanuit dat kinderen hun lees- en schrijfvaardigheden gebruiken en ook verder ontwikkelen door ze te gebruiken in functionele en betekenisvolle contexten.

Gee (2004) maakt een onderscheid tussen drie vormen van leerprocessen, namelijk natuurlijk leren (bijvoorbeeld het leren van de moedertaal), leren door instructie (doelbewuste acties van een leerkrachtgericht, bijvoorbeeld gericht op een spellingsregel) en cultureel leren (bijvoorbeeld gericht op de geletterdheidsontwikkeling). Geletterd word je (meestal) tot het niveau dat nodig is in de sociaal-culturele context waarin je opgroeit. Voor de kwaliteit van de geletterdheidsontwikkeling maakt het dus uit, met welke bagage een leerling naar school komt en hoeveel belang er thuis aan die ontwikkeling wordt gehecht. Gee stelt dat cultureel leren in scholen vaak over het hoofd wordt gezien. 

De activiteiten in IMO zijn er daarom op gericht om een voor leerlingen betekenisvolle en functionele context te bieden, waarin ze uitgedaagd en gestimuleerd worden om hun taalvaardigheid, zowel schriftelijk als mondeling, verder te ontwikkelen.

Taalachtergrond leerlingen

Leerlingen in een klas verschillen in hun taalachtergrond: sommige leerlingen hebben Frysk als moedertaal, anderen spreken thuis (vooral) Nederlands, en er zijn leerlingen met andere thuistalen dan het Nederlands of Frysk. Bij de uitvoering van de activiteiten uit IMO is het belangrijk om rekening te houden met die verschillen tussen leerlingen, zodat alle leerlingen mee kunnen doen en gemotiveerd worden en blijven om hun Frysk te versterken. Zo kan de drempel om Frysk te gebruiken voor leerlingen verlaagd worden als ze bijvoorbeeld bij een schrijfopdracht eerst in het Nederlands kunnen opschrijven en het dan naar het Frysk vertalen (eventueel samen met leerlingen die het Frysk beter beheersen).

Daarnaast kan ook het profiel van een school in het kader van Taalplan Frysk bepalend zijn hoe een bepaalde activiteit vormgegeven kan worden: scholen die vooral inzetten op aanbod dat zich richt op mondelinge taalvaardigheid, kunnen er soms voor kiezen om binnen een activiteit de leerlingen de ruimte te geven om bijvoorbeeld lezen en schrijven in het Nederlands te doen en de gesprekken wel in het Frysk te voeren.

Alternatieve routes

Inspirerend meertalig onderwijs is gestart als een project waarin we op basis van vragen van leerkrachten en taalcoördinatoren meertalige activiteiten hebben ontwikkeld. Die activiteiten richten zich soms op een of meerdere taaldomeinen, soms gaat het om materiaal dat de school in de les kan gebruiken, of soms om een werkwijze, een didactische werkvorm. We zijn nu zover dat we IMO aan scholen willen aanbieden als een samenhangend pakket van inspirerende materialen en werkwijzen waaruit de school kan kiezen. Door in de verschillende groepen, meerdere activiteiten uit te voeren en/of de activiteiten op meerdere momenten in het schooljaar in te zetten ontstaat een gedegen leerlijn naast of in plaats van de taalmethode. 

Samen met de skoalstiper en/of de ontwikkelaar van het materiaal kan de school de activiteiten inzetten en aanpassen passend bij de eigen vragen en de eigen behoefte. Inspirerend meertalig onderwijs wordt daarmee een alternatieve route naar een hoger Taalplan Frysk profiel. 

De activiteiten zijn op de website gestructureerd op basis van (mogelijke) vragen van scholen. Door te klikken op een van deze vragen, kan een keuze worden gemaakt voor een activiteit, of werkwijze.  De vragen van scholen, waarbinnen inspirerend meertalig onderwijs een plek kan krijgen zijn: 

Contactpersonen

Profielfoto-IMO

Albert Walsweer

albert.walsweer@nhlstenden.com

Profielfoto-IMO

Bernadet de Jager

b.dejager@cedin.nl

IMO_Citaten

Pellentesque dapibus hendrerit tortor. Praesent egestas tristique nibh. Sed a libero. Cras varius. Donec vitae orci sed dolor rutrum auctor. Fusce egestas elit eget lorem. Suspendisse nisl elit.

Voornaam Achternaam

IMO_Citaten

Pellentesque dapibus hendrerit tortor. Praesent egestas tristique nibh. Sed a libero. Cras varius. Donec vitae orci sed dolor rutrum auctor. Fusce egestas elit eget lorem. Suspendisse nisl elit.

Voornaam Achternaam

Aanmelden

Wij werken momenteel hard aan deze website. Kijk gerust vast rond!

Wij gebruiken cookies om het gebruik van de website te analyseren en het gebruiksgemak te verbeteren.