Format talenbeleidsplan

1. Kennismaken met de school (beginsituatie)

Dit is het voorblad waarop de school zich presenteert: Dit zijn wij, hier staan we voor, zo denken wij over taal(onderwijs) in onze school, aanleidingen voor het beleidsplan en wie betrokken zijn in de uitvoering ervan. Bij de start van de opleiding hebben veel scholen nog geen visie op taalonderwijs. Het definitieve voorblad zal dus het startpunt worden voor het talenbeleidsplan na afloop van de opleiding. Het geeft een kernachtige weergave van waar de school op dat moment voor staat en is het beginpunt van de verdere ontwikkeling en kwaliteitsslag die gemaakt wordt vanuit de analyses die gemaakt zijn in de loop van de opleiding. Eventuele toetsgegevens, trendanalyses en dergelijke ter onderbouwing van dit voorblad, kunnen opgenomen worden in een (digitale) bijlage of link.

2. Analyse per domein (beginsituatie per domein, sleutelprincipes en analyse wat uiteindelijk resulteert in de beschrijving van de gewenste situatie en het formuleren van speerpunten.)

Deze ‘analyse per domein’ bladen vormen het hart van het talenbeleidsplan. Op een procesblad wordt per taaldomein (lezen, schrijven en mondelinge taal) in kaart gebracht hoe de situatie nu (lees: eind van de opleiding) is door middel van een sterke/zwakte analyse op twee niveaus: die van de kinderen en van het leerkrachthandelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan:

• Welke kenmerken heeft onze populatie en wat hebben zij vervolgens nodig?
• Welke methoden of werkwijzen worden ingezet en op welke manier?
• Welke kwaliteiten van de leerkrachten worden duidelijk zichtbaar in het taalonderwijs wat we nu geven en wat zou nog verder mogen worden ontwikkeld?

Een hulpmiddel voor het in kaart brengen van de beginsituatie is de checklist per domein. Deze checklisten lenen zich er ook goed voor om met het team in gesprek te gaan over de verschillende taaldomeinen.

Vervolgens wordt opgenomen wat (domeinoverstijgende) sleutelprincipes (stellingen) zijn voor goed onderwijs in dat domein en hoe de gewenste situatie er uit zou kunnen zien op leerkrachtniveau. Op basis daarvan worden drie speerpunten per domein vastgesteld. Bij ieder procesblad hoort een bijlage met daarin een theoretische onderbouwing waarin helder wordt hoe de sleutelprincipes tot stand zijn gekomen. Er wordt verwezen naar bronnen en een literatuurlijst is opgenomen. Bij ieder domein wordt de relatie met andere taaldomeinen verduidelijkt en de koppeling met meertaligheid gemaakt. De drie procesbladen leveren uiteindelijk maximaal 9 speerpunten op.

3. Prioritering speerpunten voor drie jaar (onderbouwd met motivering voor de keuzes die worden gemaakt)

De 9 speerpunten worden vervolgens met elkaar in verband gebracht. Voor de komende drie jaar wordt in overleg met het team een aantal prioriteiten geformuleerd, voortkomend uit deze 9 speerpunten. Die speerpunten worden aan elkaar verbonden om te komen tot prioriteiten in het eerste jaar, tweede jaar en derde jaar. In de beschrijving van de prioriteiten wordt duidelijk hoe vanuit de visie op taalonderwijs op de school verschillende taaldomeinen zich tot elkaar verhouden/met elkaar verbonden zijn en hoe eventuele verbindingen met andere leergebieden er uit zien. Het aantal prioriteiten is beperkt, om aan realistische doelen te kunnen werken. Een prioriteit kan voortgang krijgen in volgende schooljaren.

4. Uitgewerkt speerpunt

Ten slotte wordt het eerste speerpunt uitgewerkt volgens de PDCA-cyclus. Afhankelijk van de doelen in het eerste jaar, kan het handig zijn om per speerpunt een formulier uit te werken.  Dit formulier kan gebruikt worden om in de personeelsruimte op te hangen zodat iedereen de ontwikkelingen kan volgen.

5. Taaljaarplan (veranderproces)

Het onderwerp van de PDCA-cyclus wordt in een teamplanning geplaatst: wie doet wat, wanneer, met welk doel en welke middelen en wanneer evalueer je de stappen die het team dit jaar gaat maken? Dit kan vastgelegd worden in het taaljaarplan of, wanneer de school daarvan gebruik maakt in de schoolmonitor.

6. Borgingsdocument (geen format voor, scholen gebruiken vaak eigen format)

Wanneer het taaljaarplan helemaal is afgerond en afspraken kunnen worden vastgelegd over de manier waarop er vanaf dat moment betreffende dat speerpunt wordt gewerkt, is er sprake van een borgingsdocument.

We kiezen voor het talenbeleidsplan een termijn van 4 jaar, bij voorkeur gelijk lopend met het schoolplan. In vier jaar tijd kan er veel veranderen wat betreft de populatie van een school maar ook wat betreft wetenschappelijke inzichten betreffende het taalonderwijs, visie op taal en taalleren of maatschappelijke ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op het taalonderwijs. Dit is waarom de eerste vier bladen van het format minimaal één keer per vier jaar opnieuw moeten worden bekeken. De laatste drie bladen worden ingezet afhankelijk van de planning.